Suyun Yıkıcı Gücü
Posted On at zaman: 3/21/2011 by Güzarman
Yıkıcı Gücü21.03.2011
Su aslında son derece ağır ve yıkıcı bir madde. Bir banyo küveti yaklaşık 150 litre su alıyor. Bu 150 kilogram demek. 1000 litre veya bir metreküp su ise 1 ton geliyor ve bu da ortalama bir arabanın ağırlığı kadar. Su, 11 Mart'ta Japonya'nın kuzeyini sular altında bırakan tsunami gibi, saatte 50-60 kilometre hızla ilerlerken ölümcül bir ağırlık kazanıyor.
1 ton ağırlığın bu hızda size çarptığını düşünün. Her gelen 1 metreküp su ilave bir ton ağırlık demek. Yani bir tsunaminin yıkıcılığı sadece tek bir arabaya değil, bir araba filosuna tekabül ediyor.
Florida Eyalet Üniversitesi'nden Oşinografi Profesörü Philip N. Froelich, "10 metre yüksekliğinde bir su duvarından söz ettiğinizde ve eğer bu dalga okyanusta üç kilometre uzunluğunda ise, aslında yüz tank size doğru geliyor gibidir. Sıvı olmasına rağmen, sert bir çekiç gibi tesir eder" diyor.
Su, sıvı haliyle bazı nesnelerin etrafından kayıp gidebiliyor fakat yolunun üzerinde bir duvar varsa büyük bir güçle çarpıyor. Ayrıca yolunun üstündeki döküntü ve yıkıntıları da (çöpler, arabalar, ağaçlar) topluyor. Bu parçalar diğer nesnelere çarparak daha fazla hasar yaratabiliyor.
Dizinize kadar gelen bir dalga bile sizi devirebilecek bir güçte olabiliyor.
Tsunaminin gücü basit fizik kurallarından kaynaklanıyor. Deprem deniz tabanının bir parçasını aniden aşağı veya yukarı itiyor. Bu hareket üstteki suyun yüksekliğini değiştiriyor (fizikçiler buna potansiyel enerji diyor) ve potansiyel enerji hızla tsunami dalgalarının kinetik enerjisine dönüşüyor.
Oregon Eyalet Üniversitesi'nden Okyanus Mühendisliği Profesörü Harry Yeh, 11 Mart depreminin deniz tabanının 402 kilometre uzunluğunda ve 80 kilometre derinliğinde bir bölümünü ortalama 0,9 metre ittiğini tahmin ediyor.
Bu da milyonlarca metreküp suyun yer değiştirmesi anlamına geliyor. Yeh'in hesaplarına göre, tsunami halinde ortaya çıkan bu enerji, infilak eden bir atom bombasının ürettiğinden biraz daha az.
Bir tsunaminin yeryüzünün bütünü üzerinde de etkisi olabiliyor. Okyanuslar son derece ağır ve okyanus kabuğuna muazzam bir basınç yapıyor. Bir deprem sırasında olduğu gibi, bu basıncın dağılımı değiştiğinde dünyanın dönüşünde yalpalamalara yol açabiliyor. Suyu zapt etmek tek başına büyük bir güç gerektiriyor.
Nevada-Arizona sınırındaki Hoover Barajı'nın arkasındaki suyu tutmak için 2,3 milyon metreküpten fazla beton kullanıldı. Ancak burada suyun itici gücü müspet bir amaç için kullanılıyor: Elektrik üretmek.
KENNETH CHANG
